اهل بیت پیامبراهل بیت در قرآن در جاهای مختلفی ذکر شده است. یکی از مهمترین آن‌ها آیه ۳۳ سوره احزاب است «… انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا؛ ای اهل بیت ، خدا می‌خواهد پلیدی را از شما دور کند و شما را پاک دارد». ۱ - شان نزولاز زبان امام حسن علیه‌السّلام شان نزول آیه این گونه بیان شده است که: هنگامی که آیه تطهیر نازل شد، پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، من و برادرم حسین و مادرم فاطمه زهرا و پدرم علی بن ابیطالبعلیهم السلام را دور خود جمع کرد و عبای بافته شده توسط اهالی قلعه خیبر را که مال ام‌سلمه همسرش پیامبر بود، [۲]
المناقب، ابن مغازلی، ص۱۱۰.
طلبید، خودش و همه ما را در آن جای داد آن روز پیامبر در خانه‌ام سلمه بود و سپس فرمود:بار خدایا! ایشان اهل بیت و عترت من هستند، پلیدی را از آنان دور فرما و پاک و مطهرشان قرار ده. امام حسن علیه‌السّلام به سخنان خود ادامه داد و فرمود: از آن روز به بعد پیامبر همیشه هنگام طلوع فجر درب خانه ما می‌آمد و می‌فرمود: درود خدا بر شما اهل بیت من، وقت نماز صبح فرا رسیده است (انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس…). پیامبر آیه تطهیر را تلاوت می‌فرمود و این عمل پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تا روزی که از دنیا رخ بربست و به سرای جاویدان شتافت، همواره ادامه داشت. [۴]
تفسیر برهان (رحلی)، سید هاشم بحرانی، ج۳، ص۳۱۵-۳۱۷.
۲ - نظر قاضی نورالله تستریآیه تطهیر از آیات شریفه‌ای می‌باشد که به اتفاق مفسران و دانشمندان اسلامی در شان و مقام والای اهل بیت پیامبر (پنج تن آل عبا ) نازل گردیده است. مرحوم قاضی نورالله تستری در کتاب خود چنین می‌گوید: مفسران اسلامی اجماع و اتفاق نظر دارند که آیه تطهیر (… انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا) در باره پیامبر، حضرت علی، حضرت زهرا، امام حسن و امام حسین علیهم‌السّلام نازل گردیده است و عالمان اهل سنت از قبیل احمد بن حنبل و… بر این مطلب تصریح کرده‌اند. [۵]
احقاق الحق، قاضی نورالله شوشتری، آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی رحمة‌الله‌علیه، ج۲، ص۵۰۱.
و نیز در قسمتی دیگر از این کتاب می‌خوانیم: علمای شیعه هزاران روایت در تایید مطلب فوق نقل کرده‌اند. [۶]
احقاق الحق، قاضی نورالله شوشتری، آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی رحمة‌الله‌علیه، ج۲، ص۵۴۸.
۲.۱ - نکتهبعضی گفته‌اند: چون قبل از این آیه آیاتی درباره زنان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و شخصیت و وظایف ایشان قرار دارد پس این آیه نیز مربوط به همسران پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است. ولی باید توجه داشت که گرچه صدر آیه شریفه مربوط به زنان پیامبر است و با ضمیر جمع مؤنث آنان را مخاطب قرار داده و می‌فرماید: و قرن فی بیوتکن؛ ولی ذیل آیه با ضمیر جمع مذکر: «لیذهب عنکم الرجس» آمده است و نفرموده: «لیذهب عنکن الرجس». این خود آشکارترین گواه است که آیه تطهیر به رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم‌السّلام اختصاص دارد، نه زنان پیامبر. جالب است بدانید که این مطلب توسط علما و مفسران اهل سنت نیز تایید شده، و صاحب کتاب « احقاق الحق » اسامی ۷۸ نفر از بزرگان و محدثان و علمای ایشان را نام می‌برد که درکتابهای خود به صراحت بیان کرده‌اند که آیه تطهیر در حق اهل بیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بوده است و نه زنان ایشان. [۷]
احقاق الحق، قاضی نورالله شوشتری، آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی رحمة‌الله‌علیه، ج۳۰، ص۳.
۲.۲ - عدم شک و تردیدآری؛ آیه تطهیر نمونه‌ای بسیار روشن از جایگاه اهل بیت در قرآن است، و در خاتمه به دو روایت از امامان معصوم در همین رابطه اشاره می‌کنیم: ۱ ـ امام باقر علیه‌السّلام می‌فرماید: رجس به معنای شک است و هرگز ما (اهل بیت) در دین خودمان شک و تردید نمی‌کنیم. [۸]
احقاق الحق، قاضی نورالله شوشتری، آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی رحمة‌الله‌علیه، ج۳، ص۳۱۰.
۲.۳ - ولایت اهل البیت۲ ـ امام صادق علیه‌السّلام می‌فرماید: منظور از «اهل البیت» در آیه تطهیر، ائمه اطهار و ولایت آنهاست، هرکس در ولایت اهل بیت داخل شود، مانند آن است که در خانه پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم داخل گردیده است. [۹]
احقاق الحق، قاضی نورالله شوشتری، آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی رحمة‌الله‌علیه، ج۳، ص۳۰۹.
امام خمینی معتقد است اهل‌بیت در آیه (اِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا) به استناد روایات متواتر از طریق اهل‌سنت و شیعه، درباره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، علی، فاطمه، حسن و امام حسین و دیگر ائمه دوازده‌گانه است. ایشان مصداق اولی‌الامر، اهل الذکر، صادقین، حبل‌الله، صراط الله و صراط مستقیم در آیات قرآن کریم را اهل‌بیت شمرده است [۱۲]
خمینی، روح‌الله، کشف الاسرار، ص۱۰۹، ۱۳۱، تهران، بی‌تا.
و نیز خاطرنشان کرده است «رجس» در آیه مذکور بنابر برخی روایات به شک و در برخی روایات «تطهیر از همه عیوب» تفسیر شده است و نفی شک مستلزم نفی همه عیوب قلبی و خارجی و اثبات عصمت است و آیه تطهیر بر ثبوت همه انواع طهارت یعنی طهارت اهل ایمان، اهل باطن، اصحاب حقیقت، ارباب قلوب، طهارت اصحاب سر، اصحاب محبت و مجذوبان، طهارت اصحاب ولایت و طهارت اصحاب صحو بعد المحو برای اهل‌بیت دلالت دارد. امام خمینی به تبعیت از روایات، ائمه معصوم را در جایگاه معنوی و ولایت، متحد با پیامبر و همه را آفریده یک نور خوانده است که انوارشان پیش از آفرینش دیگران به ستایش و تسبیح و تقدیس و تهلیل حق‌تعالی مشغول بوده‌اند در نگاه ایشان پیامبر و اهل‌بیت وجه الله، معادن وحی، مظهر صفات و آیات خداوند هستند. ایشان با استناد به روایات، اهل‌بیت را ولی‌نعمت مردم و واسطه نزول برکات و تجلیات خداوند بر مردم شمرده و از اهل‌بیت به‌عنوان اوصیای پیامبر یاد کرده است. از نگاه امام خمینی اهل‌بیت دارای ولایت تشریعی‌اند و این ولایت در اختیارات ائمه (علیهم‌السّلام) در حوزه قانون‌گذاری و امامت مردم جلوه پیدا می‌کند و ادامه ولایت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است. ایشان اهل‌بیت را حجت و کلید مخازن خدا و خلفای رحمان و امامان را خلیفه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خوانده است همچنین اهل‌بیت را سرچشمه عرفان و شهود، راه رسیدن به خدا و چراغ‌های فروزان راه خدا شمرده و با استناد به زیارت جامعه کبیر تاکید کرده است راه رسیدن به خدا و توحید، ولایت اهل‌بیت می‌باشد. [۱۵]
خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص۴۶۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۳ - پانویس
۴ - منبع• دانشنامه کلام و عقاید، برگرفته از مقاله «اهل بیت پیامبر». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. |